Nần vàng (Dioscorea sp.)

Tên khoa học: Dioscorea sp.

Họ: Củ nâu (Dioscoreaceae).

Tên khác: Đòi vèng vằng (Dao), Rận trâu.

Mô tả: Thân dây leo (hoặc bò lan trên mặt đất ở những bãi đất trống) quấn sang trái, dài đến 5 m, đường kính thân 2 – 3 mm, thân có từng cặp gai cong, dài 1 – 2 mm ở hai gốc cuống lá. Lá mọc so le có cuống dài 5 – 7 cm mang 3 lá chét, lá chét ở giữa to và dài hơn, hình trứng nhọn ở đầu, hai lá bên bé hơn, hình trứng lệch, phiến lá có 3 gân xuất phát từ gốc. Củ có nhiều nhánh, nhìn hao hao giống củ gừng, có nhiều gai nhọn và rễ con cùng phân bố đều trên mặt củ.

Mùa hoa quả: Mùa hoa (tháng 6 – 7), quả (tháng 7 – 9).

Phân bố: Quảng Nam (Trà My, Duy Xuyên), Quảng Ngãi, Bình Định (An Lão), Khánh Hòa (Khánh Sơn, Khánh Vinh), Đà Nẵng (Bà Nà), Phú Yên (Đồng Xuân).

Bộ phận dùng: Thân rễ.

Thành phần hóa học: Các nhóm chất hữu cơ trong thân rễ có glycosid tim, saponin, alcaloid, flavonoid, tanin, đường khử, acid hữu cơ. Hàm lượng diosgenin trong thân rễ là 0,8%.

Công dụng: Thân rễ có diosgenin, làm nguyên liệu bán tổng hợp thuốc chống viêm, hormon sinh dục, thuốc tránh thụ thai,…

Chú ý: độc không ăn được.

Tri thức sử dụng của dân tộc: Ở vùng cao, cây Nần vàng là cây thuốc quý được người Dao dùng làm thuốc giúp trị được người bệnh bụng to bé lại và chữa đau nhức xương khớp rất hiệu quả.